همان
طوری که نرکشی در ماه پیش اعلام پایان یافتن سال جمعیت ها بوده، شروع
شهریور ماه نیز اعلام آغاز سال برای زنبورها در ایران است. تقویم سالانه
زنبورها با تقویم سالانه ما 5 ماه تفاوت زمانی نشان می دهد. این وضع و این
تفاوت برای زنبور دار فوق العاده مهم است. باید حتما در نظر گرفته و با
زنبورهایش با تقویم خودشان کار کند نه با تقویم ما.
در این ماه معمولا
شدت گرمای تابستانی می شکند. هوا رو به اعتدال می گذارد. گو اینکه هنوز سرد
نشده ولی دیگر از آن گرمای شدید تابستانی خبری نیست. شب ها در نقاط مرتفع
کشور ما در اطراف شهرهایی مانند اردبیل، همدان، دماوند و اراک سرد هم می
شود. زنبورها با حس کردن اوضاع کم کم خودشان را برای زمستان آماده می کنند.
ملکه مرتب از تعداد تخم هایی که در 24 ساعت می گذارد می کاهد. زنبور دار
با ادامه تغذیه زمستانی سعی می کند که از شدت کاستن تخم ریزی تا آنجا که
ممکن باشد جلوگیری کند. چون زنبورهایی که از این به بعد متولد می شوند
پاییز و زمستان و حدود یک ماه از بهار را در جمعیت می گذرانند. جمعیت در
اواخر زمستان و فروردین ماه هر چه قوی تر باشد موفق تر بوده و عسل زیادتری
به کندو می آورد. جلوگیری از کم شدن تعداد تخم هایی که ملکه روزانه در این
ماه می گذارد به کمک تغذیه زمستانی برای رسیدن به همین هدف نیز هست. البته
هدف اصلی تامین ذخیره زمستانی جمعیت ها می باشد.
برای تغذیه در این ماه
از شربتی استفاده می شود که با نسبت 2 کیلو شکر و 1 لیتر آب تهیه می گردد.
بعضی ها نسبت 3 کیلو شکر و 2 لیتر آب را ترجیح می دهند که این هم صحیح است.
اگر به این شربت ها در مقابل هر لیتر آب یک الی 2 قاشق غذا خوری عسل اضافه
شود زنبورها آن را بهتر قبول می کنند و اگر آن را با مقداری دارو بر ضد
بیماری نوزما مثل فوماژیلین مخلوط کند با بیماری مزبور مبارزه شده و
زنبورها زمستان را سالم تر می گذرانند و از مرگ و میر زمستانی نسبتا
جلوگیریی می شود.
پس از پایان تغذیه زمستانی زنبور دار ناگاه ملتفت
خواهد شد که جمعیت ها به شدت ضعیف شده اند و از این وضع سخت ناراحت می شود.
مثلا کندوهایی که در آغاز تغذیه 20 قاب پر از زنبور داشته اند، در پایان
آن تعداد قاب های پر از زنبورشان به 14 عدد هم نمی رسد. این جریان کاملا
طبیعی است و جای ناراحتی نیست. چه هنگام شروع تغذیه بیشترین تعداد زنبورهای
جمعیت را زنبورهای بهاری و تابستانی تشکیل می دادند که در جریان جمع آوری و
غلیظ کردن شربت تلف شده و از بین رفته اند و در پایان تغذیه تعداد کمتری
از آنها هنوز باقی مانده و بقیه اشان زنبورهای زمستانی می باشند. اینست که
جمعیت نسبتا ضعیف گردیده است. زنبورهای بهاری و تابستانی که به هر حال باید
از بین بروند چه بهتر که هر چه زودتر حذف گردند.
زمانی که تعداد قاب
هائی که دو طرفش پر از زنبور باشد به حدود 10 قاب تقلیل یافت طبقه دوم را
برمی دارند و هر وقت به 8 عدد یا کمتر رسید کندو را تنگ می کنند در بعضی از
زنبور داری ها طبقه دوم را هرگز برنمی دارند. این کار بیشتر در مناطقی
توصیه می شود که در آنجا بعضی از سال ها هوای سرد در وسط زمستان ناگهان گرم
می شود بطوری که خوشه زمستانی در داخل کندو بازشده زنبورها پرواز و ملکه
تخمگذاری را شروع می نماید و این گرما مثلا حدود 2 هفته ادامه می یابد
ناگهان دوباره هوا سرد می شود و حتی اغلب برف هم می بارد زنبورها با ناچار
تخم و لاروها را رها کرده به خوشه زمستانی برمی گردند. لاروهای خارج مانده
از خوشه در اثر سرما داخل سلول ها مرده و می گندند. عفونتی که ایجاد می
گردد جمعیت و زنبورهایش را ناراحت می نماید. به علاوه کلی از زحمات ملکه و
جمعیت هدر می رود و حال آنکه در کندوهای 2 طبقه معمولا خوشه ها باز نمی شود
و در نتیجه چنین مسئله ای پیش نمی آید.
زنبور عسل عادت به تمیزی فوق
العاده دارد و هیچ نوع کثافتی را در داخل کندو تحمل نمی کند. حتی دفع مدفوع
را تنها در خارج از کندو و در حال پرواز انجام می دهد. در حالت عادی زمانی
که مرگش را حس کرده و به خارج از کندو پرواز می کند و دیگر برنمی گردد.
تنها زمانی داخل کندو می میرد که مرگش ناگهانی باشد. مثلا از زنبور دیگری
نیش خورده و فرصت پرواز به خارج از کندو را نداشته باشد.
جمعیت های ضعیف
را نخست با یک بچه مصنوعی متحد کرده آنگاه تغذیه زمستانی را شروع می کنند.
اگر بچه مصنوعی در زنبورستان نبود با یک جمعیت قوی هم همین کار را می توان
کرد. ولی جمعیت های ضعیف را در زمستان نباید در زنبورستان تحمل نمود چون
به راحتی انواع و اقسام بیماری ها را گرفته و داخل زنبورستان پخش می کنند.
زنبورستان
باید تا اواسط این ماه از وجود زنبورهای نر کاملا پاک شده باشد. هرگاه در
اواخر شهریور ماه و اوایل مهر ماه در کندوئی زنبورهای نر دیده شد باید کندو
را باز و قابها را بیرون آورده و ملکه اش را حتما به چشم دید. دیدن تخم ها
و لاروها در این ماه از سال ها و ماه های بعدش به هیچ وجه نشان دهنده وجود
ملکه در کندو نیست. چه ممکن است جمعیت مدتها پیش ملکه اش را از دست داده و
کارگران تخمگذاری کرده باشند.
آخرین مهاجرت یا کوچ دادن در این ماه
انجام گرفته و زنبورها را به محل اصلیشان یعنی مکانی که پاییز و زمستان تا
بهار در آنجا می گذرانند برمی گردانند. قبل از مهاجرت باید طبق قوانین کوچ
دادن عمل نموده و پس از مهاجرت برخلاف عقیده عده ای از زنبور داران که
سوراخ پرواز کندو را به سمت مشرق می گذارند تا زنبور صبح ها کارش را زودتر
شروع کند. باید سوراخ های پرواز کندو را سمت مخالف باد منطقه قرار دهیم.پرورش زنبور عسل
دلیلش اینکه درست است که قرار دادن سوراخ های پرواز ممکن است باعث آن گردد
که زنبورها 10 دقیقه زودتر پروازشان را شروع کنند. با در نظر گرفتن اینکه
زنبورها اقلا 10ساعت یعنی 600 دقیقه در روز امکان پرواز دارند اضافه کردن
10 دقیقه کمتر از 2 درصد به مدت پروازشان می افزاید که البته بسیار ناچیز و
در مقدار محصول بی اثر است. حال آنکه کوفتن بادهای شدید به سوراخ پرواز و
ورودش به داخل کندو و تمام تعادل حرارتی داخلی آن را در هر فصل و هر ماهی
که باشد بکلی بهم می زند و نه تنها فعالیت بلکه حتی زندگی عادیشان را نیز
مختل می کند. این وضع بخصوص در زمستان خطرناک است.
تعویض ملکه جمعیت های
ضعیف را در این ماه و یا ماه آینده بهتر است انجام داد. گو اینکه جمعیت ها
ملکه را در پاییز با تلفات بیشتری قبول می کنند تا بهار ولی باز تعویض در
پاییز را باید ترجیح داد چون جمعیت در بهار آینده به سرعت قوی شده و عسل
زیادتری می دهد. برای اینکه تلفات ملکه کمتر شود از روش ویژه ای در تعویض
پاییزی ملکه استفاده می گردد.
چکیده کارهای زنبور داری در ماه شهریور:
1- نرکشی پایان یافته و سال تازه زنبورها شروع شده است.
2- غارت می تواند در این ماه و ماه بعد بیداد کند، مواظب باشید.
3- تغذیه زمستانی را با قدرت شروع کرده و به اتمام برسانید.
4- ضعیف شدن جمعیت ها از این ماه به بعد یک امر طبیعی است.
5- هرگاه تعداد زنبورها خیلی کم شده باشد طبقه دوم را بردارید.
6- جمعیت های خیلی ضعیف را نخست متحد کرده بعد تغذیه را شروع کنید.
7- زنبورستان در جریان همین ماه معمولا باید از وجود نرها پاک شده باشد.
8- با انجام آخرین مهاجرت کندوها را به محل زمستانیشان برگردانید.
9- سمت سوراخ های پرواز باید سمت مخالف باد منطقه باشد.
10- ملکه های جمعیت های خیلی ضعیف را با استفاده از روش ویژه پاییزی می توانید عوض کنید.
منبع : کتاب زنبور عسل و پرورش آن از دکتر شهرستانی, پدر زنبور داری ایران